مسافتی که باعث واجب شدن نماز در مسجد میشود چقدر است؟
سوال ن شاءالله به زودی به بریتانیا سفر خواهم کرد و به مدت یک هفته آنجا خواهم بود.نزدیکترین مسجد یک کیلومتر و نیم از محل اقامت من فاصله خواهد داشت و طبیعتا صدای اذان را نخواهم شنید زیرا اذان در بیشتر بریتانیا با صدای بلند (در بلندگو) داده نمیشود و برایم سخت است که روزانه…
سوال
الحمدلله.
برای کسی که اذان را با
صدای عادی و بدون بلندگو میشنود واجب است برای خواندن
نماز [فرض] در جماعت به مسجدی که در آن اذان داده میشود برود،
زیرا پیامبر ﷺ میفرماید: کسی که اذان را بشنود اما در آن حاضر
نشود، نمازی ندارد مگر در صورت عذر به روایت ابن ماجه و
دارقطنی و ابن حبان و حاکم با سند صحیح.
از ابن عباس دربارهی این
عذر پرسیدند؛ گفت: ترس یا بیماری. و مسلم در صحیح
خود روایت کرده که مردی نابینا به رسول الله ﷺ گفت:
ای پیامبر خدا، من کسی را ندارم که مرا به مسجد بیاورد،
آیا اجازه دارم در خانهام نماز بخوانم؟ پیامبر ﷺ پرسید:
آیا اذان را میشنوی؟ گفت: آری. فرمود: پس اجابت کن.
در
صحیح مسلم از ابن مسعود روایت است که گفت: کسی که دوست دارد
فردا در حال مسلمانی با الله دیدار کند، پس بر این نمازها در
جایی که برایش اذان داده میشود (مساجد)
پایبندی کند؛ زیرا خداوند برای پیامبرتان ﷺ
سنتهای هدایت را قرار داد، و این [نمازها] از سنتهای
هدایت است و اگر شما نیز مانند این متخلف در خانههایتان
نماز میخواندید سنت پیامبرتان را ترک کرده بودید، و اگر
سنت پیامبرتان را ترک گویید بیشک گمراه خواهید شد،
و مردی نیست که به نیکی وضو گیرد و سپس به
یکی از این مساجد برود مگر آنکه خداوند برای هر
گامی که بردارد یک نیکی برای او مینویسد
و یک درجه بر درجاتش میافزاید و یک گناه از او کم
میکند. به یاد دارم که هیچکس جز منافق معلوم الحال از
این نمازها تخلف نمیکرد و [گاه] مرد [بیماری] را
میآوردند که دو مرد او را گرفته بودند تا آنکه او را در صف مینشاندند،
و در صحیحین از پیامبر ﷺ روایت است که فرمود: قصد
کردهام هیزم جمع کنند، سپس دستور دهم برای نماز اذان دهند، آنگاه دستور
دهم مردی برای مردم امامت کند، سپس به سوی مردانی بروم
[که در نماز حاضر نشدهاند] و خانههایشان را بر آنان به آتش بکشم.
احادیث
دربارهی بزرگداشت نماز و تشویق به ادای آن در مساجد،
بسیار است، بنابراین بر مسلمانان واجب است که بر خواندن آن در مساجد
محافظت نموده و یکدیگر را برای آن توصیه و
یاری کنند.
اما
بر اساس ظاهر احادیث، برای کسی که از مسجد دور است و جز با
بلندگو صدای اذان را نمیشنود، حضورش در مسجد الزامی نیست
و میتواند با همراهان خود به جماعت نماز بخوانند. اما اگر مشقت را تحمل
نمودند و برای جماعت به مسجدی آمدند که به سبب دوریاش
صدای اذان آن را تنها از طریق بلندگو میشنوند، اجر
بیشتری خواهند داشت، زیرا پیامبر ﷺ میفرماید:
پیشترین اجر را در نماز، کسانی به دست میآورند که راه
پیادهشان بیشتر است.. و احادیث در فضیلت رفتن به
سوی مساجد و تشویق به آن بسیار زیاد است..» مجموع
فتاوای شیخ بن باز رحمه الله (۱۲/
۵۸-۶۱).
علما
دربارهی ضوابط شنیدن اذان [که شنیدنش باعث وجوب جماعت میشود]
چنین گفتهاند:
شافعی
رحمه الله میگوید: اگر صدای موذن بلند باشد و شخص نمازگزار
شنوا باشد و محیط شلوغ و پر سر و صدا نباشد و باد نوزد؛ اما اگر صدای
موذن ضعیف باشد و شخص شنونده حواسش پرت باشد و محیط پر سر و صدا باشد،
کم هستند کسانی که [با این شرایط] صدای اذان را بشنوند
الأم (۱/ ۲۲۱).
نووی
میگوید: شنیدنی معتبر است که موذن در یک
سوی شهر باشد و محیط آرام و بیسر و صدا باشد و باد نوزد و او
[یعنی شنونده] شنوا باشد؛ اما اگر نشنوند [شرکت در جماعت] برایش
الزامی نیست المجموع (۴/ ۳۵۳).
ابن
قدامه میگوید: جایی که غالبا صدای اذان در آن
شنیده میشود به این صورت است که صدای موذن بلند باشد و
در جای بلند بایستد و باد نوزد و محیط ساکت باشد و شنونده حواسش
پرت و مشغول نباشد المغنی (۲/ ۱۰۷).